Narodowy Fundusz Zdrowia

Choroby nowotworowe w Polsce i na Podkarpaciu

Nowotwory złośliwe to grupa około 100 schorzeń, które zostały skalsyfikowane w Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych. Nowotwory te są drugą przyczyną zgonów w Polsce (27,3%), wyprzedzają je jedynie choroby układu krążenia (50%).

Zachorowalność na nowotwory złośliwe w Polsce jest u obu płci niższa niż średnia dla krajów Unii Europejskiej: wśród mężczyzn zachorowalność jest niższa o około 20%, wśród kobiet o około 10%. Jednakże, umieralność z powodu nowotworów złośliwych jest w Polsce wyższa niż średnia dla krajów Unii Europejskiej, o około 20% u mężczyzn i około 10% u kobiet.

Ponadto, ze źródeł Krajowego Rejestru Nowotworów wynika, że liczba zachorowań na nowotwory złośliwe w Polsce w ciągu ostatnich trzech dekad wrosła ponad dwukrotnie, osiągając w 2010 roku ponad 140,5 tys. zachorowań w skali całego kraju.

Najczęściej występującymi nowotworami u mężczyzn są nowotwory płuca stanowiące około 20% wszystkich nowotworów, rak gruczołu krokowego (13%), rak jelita grubego (12%) i rak pęcherza moczowego (7%). W dalszej kolejności znajdują się również nowotwory żołądka, nerki, krtani, białaczki i chłoniaki. Wśród kobiet najczęstszym nowotworem jest rak piersi stanowiący ponad 20% zachorowań. Drugim co do częstości nowotworem u kobiet są nowotwory jelita grubego (10%). W dalszej kolejności znajduje się rak płuca (9%), nowotwór trzonu macicy (7%), jajnika (5%), szyjki macicy, nerki, żołądka i tarczycy.

Zachorowania na nowotwory złośliwe jest również dość ściśle powiązana z wiekiem i osiąga swoje maksimum po 60-tym roku życia.

Najczęstszym wskaźnikiem wskazującym na m.in. efektywność i skuteczność leczenia, są „wskaźniki przeżyć”. Wśród pacjentów zdiagnozowanych w Polsce w I dekadzie XXI wieku wskaźniki przeżyć po pierwszym roku od zachorowania wynosiły 57,3% u mężczyzn i 78% u kobiet.

Województwo podkarpackie umożliwia swoim pacjentom możliwość diagnozy i leczenia w szerokim zakresie:

• 13 poradni onkologicznych,
• 5 poradni hematologicznych,
• 1 poradnia hematologii i onkologii dziecięcej,
• 7 poradni chirurgii onkologicznej,
• 1 ośrodek w naszym województwie zapewnia od 1 stycznia 2020 realizację świadczeń w Centrum Diagnostyki i Leczenia Chorób Piersi, tzw. Breast Cancer Unit (BCU). Podkarpacki Ośrodek Onkologiczny w Brzozowie to jednostka specjalizująca się w procesie diagnostyczno-terapeutycznym nowotworów piersi. Centrum prowadzi kompleksową opiekę nad pacjentami oraz koordynuje wszystkie etapy leczenia, począwszy od szerokiej diagnostyki, poprzez kompleksowe leczenie wielokierunkowe tj. chirurgiczne, chemioterapię, radioterapię, brachyterapię, zabiegi rekonstrukcyjne piersi, a także opiekę po zakończonym leczeniu w tym rehabilitację i leczenie psychologiczne.
• 6 ośrodków zapewniają leczenie w szerszym zakresie:
  • Szpital Specjalistyczny w Brzozowie Podkarpacki Ośrodek Onkologiczny im. Ks. B. Markiewicza w Brzozowie (poradnia, oddziały szpitalne, radioterapia, brachyterapia i chemioterapia)
  • Kliniczny Szpital Wojewódzki Nr 1 im. Fryderyka Chopina w Rzeszowie (poradnia, oddziały szpitalne, teleradioterapia, brachyterapia, chemioterapia)
  • Wojewódzki Szpital im. Zofii z Zamoyskich Tarnowskiej w Tarnobrzegu (poradnia, oddziały szpitalne, chemioterapia, teleradioterapia)
  • Kliniczny Szpital Wojewódzki Nr 2 im. Św. Jadwigi Królowej w Rzeszowie (poradnia, oddziały szpitalne + oddział szpitalny dziecięcy, chemioterapia)
  • Wojewódzki Szpital im. Św. Ojca Pio w Przemyślu (poradnia, oddziały szpitalne, chemioterapia)
  • MRUKMED Spółka Partnerska w Rzeszowie (chemioterapia)

Zabiegi operacyjne chirurgicznego usunięcia zmian nowotworowych odbywają się także w innych specjalistycznych oddziałach zabiegowych takich jak chirurgii ogólna, urologia, otolaryngologia czy chirurgia klatki piersiowej.

Szpital Specjalistyczny Pro Familia w ramach umowy z NFZ oferuje obecnie jedynie porady w poradni onkologicznej oraz zabiegi w oddziale chirurgii planowej, urologii planowej oraz w oddziale ginekologiczno-położniczym.

W województwie podkarpackim z wizyt w poradniach w związku z rozpoznaniem onkologicznym skorzystało w 2019 roku ponad 40 tys. pacjentów.

Największa liczba pacjentów (28 299) wymagała pomocy medycznej w poradni onkologicznej. Poradnia urologiczna przyjęła 5 925 pacjentów w celu rozpoznania lub leczenia nowotworowego. Poradnia chirurgiczna 3 094 pacjentów, hematologiczna 2 278 pacjentów, chirurgii onkologicznej 1 620, chirurgii klatki piersiowej 1 233, dermatologiczna 1 200, chirurgii szczękowo – twarzowej 1 033, otolaryngologiczna 849, endokrynologiczna 741 a ginekologiczno-położnicza przyjęła 583 pacjentek.

Poza znanymi sposobami leczenia (chirurgia, chemioterapia i radioterapia), bardzo ważna jest profilaktyka. W zakresie chorób onkologicznych prowadzone są obecnie 4 programy:

• Program profilaktyki raka piersi (mammografia) adresowany jest do kobiet w wieku 50-69 lat, które spełniają jedno z poniższych kryteriów:

- nie miały wykonywanej mammografii w ciągu ostatnich dwóch lat,

- otrzymały w ramach programu profilaktyki raka piersi pisemne wskazanie do wykonania ponownej mammografii po 12 miesiącach z powodu obciążenia następującymi czynnikami ryzyka: rak piersi wśród członków rodziny (matka, siostra, córka), mutacja w obrębie genów BRCA1 lub BRCA2, nie miały wcześniej stwierdzonej zmiany nowotworowej piersi o charakterze złośliwym.

• Program profilaktyki raka szyjki macicy (cytologia) adresowany jest do kobiet w wieku 25-59 lat, które:

- nie miały wykonanej cytologii w ciągu ostatnich trzech lat,

- są obciążone czynnikami ryzyka (zakażonych wirusem HIV, przyjmujących leki immunosupresyjne, zakażonych HPV - typem wysokiego ryzyka), które nie miały wykonanej cytologii w ciągu ostatnich 12 miesięcy.

• Program profilaktyki raka jelita grubego adresowany dla:

- osób od 55 do 64 lat,

- osób, które nie otrzymały zaproszenia i jednocześnie: mają 50–65 lat i nie miały kolonoskopii w ciągu ostatnich 10 lat, mają 40–49 lat i krewnego pierwszego stopnia, u którego wykryto raka jelita grubego, mają 25–49 lat i w rodzinie wystąpił dziedziczny rak jelita grubego niezwiązany z polipowatością (HNPCC), potwierdzony w poradni genetycznej.

• Program profilaktyki nowotworów głowy i szyi adresowany do osób w wieku 40-65 lat, wieloletnich palaczy, nadużywających alkoholu oraz zagrożonych wirusem brodawczaka ludzkiego. W Polsce zajmuje się tym programem 11 placówek, najbliższa w Kielcach.

Program profilaktyki raka piersi oraz program profilaktyki raka szyjki macicy finansowane są przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Program profilaktyki raka jelita grubego oraz program profilaktyki nowotworów głowy i szyi finansowane są przez Ministerstwo Zdrowia. Szczegółowe informacje są dostępne na całodobowej i bezpłatnej Telefonicznej Informacji Pacjenta 800 190 590.